fin

fine

(fr.) delikatne, subtelne, finezyjne; termin w języku potocznym oznaczał dawniej wino jakościowe, o subtelnym aromacie i smaku, zrównoważone (równowaga), serwowane z butelki z korkiem, w przeciwieństwie do wina podawanego z karafki lub dzbanka; jeszcze kilkadziesiąt lat temu na francuskiej prowincji, w oberżach, serwowano najpierw wino w karafce (tzw. vin ouvert), następnie szlachetniejsze wino w butelce; w Europie „finesse” – wino wyrafinowane, oznaczało zawsze wino pierwszej jakości; w Nowym Świecie ceni się bardziej moc i bogactwo wina, finezja jest cechą drugoplanową: ta rozbieżność dzieli degustatorów na tych z północy i na tych z południa; współcześnie umieszczane na etykiecie raczej dowodzi szlachetnego pochodzenia wina; karafkowe wino; vin fin

fina

(hiszp.) określenie lekkiej, wytrawnej manzanilla z Sanlúcar de Barrameda

fine

(fr.) we Francji wysokiej jakości brandy z destylowanego wina, w odróżnieniu od marc, które destyluje się z wytłoczyn; małe ilości f. destyluje się w większości francuskich regionów winnych, szczególnie w Burgundii, gdzie nazywane jest fine de Bourgogne; zasadniczo nazwa zarezerwowana jest dla trunków z AOC lub reglamentowanych (koniak, armaniak, calvados); w odniesieniu do koniaków określenie nieco nadużywane, ponieważ legalnie dotyczyć może tylko okręgu cognac o nazwie Fine Champagne; nie należy mylić z fin; sformułowania „fine wine” (ang. w znaczeniu „świetne”) używa się w domach aukcyjnych dla określenia win przeznaczonych do sprzedaży jako inwestycja lub na potrzeby kolekcjonerów, oczywiście wysokiej jakości, zrównoważonych (równowaga) i złożonych; f. jest także stylem najbardziej popularnego wina marsala o zawartości 17% alkoholu, które zwykle dojrzewa 1 rok

finest madeira

najmłodsza butelkowana madera, oznacza 3-letnią mieszankę po estufagem, starzoną w dużych zbiornikach, rzadko w drewnie; bywa określana również jako „selected”, „choice” lub „seleccionado”; jeśli na etykiecie nie zamieszczono odmiany winorośli, zazwyczaj będzie to tinta negra mole, inne odmiany zarezerwowane są dla win 5-letnich i starszych; f.m. jest najbardziej owocową ze wszystkich mader; ze względu na krótki okres dojrzewania nie rozwinęły się w niej aromaty trzeciorzędne; ten typ madery podaje się schłodzony jako aperitif, może być składnikiem koktajli lub stanowić wyrafinowany niuans smakowy potraw, zup, sosów i deserów; jakość tego typu madery w ostatnich latach bardzo wzrosła dzięki pieczołowitej winifikacji i dojrzewaniu tinta negra mole

finezja aromatyczna

finesse aromatique | aromatic delicasy | elegant aromas

obok intensywności aromatycznej finezyjność lub harmonia aromatów ma wielkie znaczenie dla większości degustujących, szczególnie tych, którym sprawia to szczególną przyjemność (hedonistyczne); dla opisania f.a. wina używa się takich słów, jak: nieprzyjemne (bez charakterystycznej świeżości, złożoności aromatycznej i typowości), szorstkie (któremu brak subtelności, delikatności, o niskiej jakości i nieznajdujące aprobaty), pospolite lub zwyczajne (banalne, bezbarwne, nudne, niskiej jakości), przyjemne, delikatne (atrakcyjne aromaty, którym brak jednak złożoności i rasowości), eleganckie, dystyngowane (wina o przyjemnym, wyróżniającym je od innych zapachu), rasowe (których jakość aromatyczna można wyraźnie umiejscowić, np. w określonej apelacji), typowe (zapach mający odmianowy charakter lub z łatwo rozpoznawalnego terroir), bogate (wyraziste, o dużej złożoności aromatycznej), trywialne, nietypowe, technologiczne (kiedy cechy odmianowe i terroir są zdominowane przez metody winifikacji i techniki élevage); finezja; typowe

finisz

finish | finale | fin de bouche

ostatnia faza degustacji wina, po ocenie wyglądu (oko), zapachu (nos) i smaku (paleta); zespół wrażeń smakowych odczuwanych po spożyciu lub wypluciu degustowanego wina; podczas połykania lub wypluwania wino dostrcza licznych wrażeń smakowych i zapachowych, zanim całkowicie one nie zanikną; f. określa więc końcowy smak, zapach i wrażenietekstury pozostające w ustach, w tylnej części języka, jest częścią jego ogólnie pojętej równowagi; podczas f. degustator ocenia długość wina w ustach oraz jakość samego f., używając takich wyrażeń, jak: dobry, mocny, długi, żywy, wyróżniający się, szczytowy, f. jak ogon pawia lub krótki, wodnisty, nietrwały, złej jakości, bez finiszu; dobre wina charakteryzują się pięknym, długim f., słaby f. lub jego brak stanowi o niedoskonałości trunku; trwałość f. zwykle określa się w sekundach (caudalie); znaczącym składnikiem dobrego f. są taniny, a przede wszystkim dobry rodzaj kwasowości; nie należy go utożsamiać tylko z długością wina na podniebieniu czy jego trwałością, które są elementem nieco późniejszym i dotyczą w istocie aromatu, f. dotyczy przede wszystkim kubków smakowych; atak; paleta; posmak; trwałość aromatyczna; trwałość smakowa

fino

fine

podstawowy styl sherry (obok oloroso) ukształtowany przede wszystkim przez flor, w mniejszym stopniu przez wzmacnianie alkoholem; f. dojrzewające pod delikatną warstwą drożdży, uważa się za jedno z największych białych win świata; jest najlżejszym i najbardziej delikatnym sherry; jest żywe, klarowne jędrne, perfekcyjnie wytrawne, odrobinę kwaskowe, ziemiste, lekko gorzkawe, o aromacie orzechów i migdałów, jasnosłomkowej sukni z przebłyskami zieleni, zawierające 15–17% alkoholu; zwykle sprzedawane po 6 latach starzenia, chociaż najlepsze mogą starzeć się jeszcze przez wiele lat; serwuje się je schłodzone jako aperitif, często podaje sie je do orzechów, tapas i miejscowej wędzonej szynki zwanej jamon serrano; f. najlepsze jest świeże, możliwie najkrócej po zabutelkowaniu; lżejsze i tańsze f. przeznaczane na eksport zwykle wzmacnia się mieszanką 50/50 wina z alkoholem (mitad y mitad), wykorzystuje się przy tym nieco tańsze f. z Chiclana lub podobne o mniej zdecydowanym charakterze: takie popularne f. często jest minimalnie słodzone dla zrównoważenia dużej wytrawności; najlepiej sprzedające się marki f. to Tio Pepe od Gonzálesa Byass i La Ina z Domecq; f. zwykle jest interesującym odkryciem dla początkujących, przyszłych koneserów wina, tworzy się je z najdelikatniejszego moszczu z pierwszego tłoczenia; moszcz silniej tłoczony używa się do cięższych oloroso; tą samą techniką wytwarzane są fino w Montilla, mają nieco inny charakter ze względu na bardziej gorący klimat; po otwarciu butelki należy je skonsumować możliwie najszybciej, mocno schłodzone; almacenista; fino amontillado; amontillado; amoroso; cream sherry; manzanilla; manzanilla pasada; palo cortado; pale cream; solera; vino de color; raya; pata de galina

fioletowy

purplish | violet | violacé

kolor fiołkowy lub purpurowofiołkowy (biskupi, kolor indygo, ametystu, bzu, śliwki itp.); fiołkowo-purpurowe refleksy pojawiające się na sukni wina są oznaką młodości, w dojrzałych trunkach wskazują także, że mogą stawić czoło czasowi; kolor charakterystyczny dla młodych win czerwonych, znikający po 12–18 miesiącach; kolor win czerwonych ewoluuje od fiołkowego po  wiśniowy, charakterystyczny m.in. dla beaujolais nouveau i win z Turenii; potencjał starzenia; antocyjany

fiołkowe, fiołki

violet | violets | violette

aromat kwiatowy wyczuwalny w wielu winach czerwonych, szczególnie ze szczepu nebbiolo (barolo, barbaresco, gattinara, ghemme), cabernet franc (szczególnie champigny, saumur-champigny, chinon i bourgueil znad Loary); pojawia się także w winach z odmiany pinot noir (z okolic Vosne-Romanée, Chambolle-Musigny, Volnay), gamay, syrah (z okolic Côte-rôtie, Saint-Joseph) i cabernet sauvignon (z okolic Saint-Emilion, Margaux); cechuje wiele pięknych win malbec, o jedwabistym finiszu oraz cru beaujolais (z Fleurie, Juliénas); aromatów rodziny