madera

Wzmacniane, podobne do sherry, w różnym stylu wina klasy DOP, o nazwie pochodzącej od Madery – wyspy portugalskiej na Atlantyku, na której produkuje się te wina; styl m. wiąże się z odmianami białych winorośli uprawianych na wyspie (od słodkiej poprzez półsłodką, półwytrawną po wytrawną): malmsey (malvasia), bual, verdelho, sercial (podobno kuzyn rieslinga).

Aby nazwa m. mogła znaleźć się na etykiecie butelki, musi znajdować się w niej przynajmniej 85% wina tejże odmiany; część produktów, zwykle bardziej pospolitych, zestawiana z mniej szlachetnej odmiany tinta negra mole o czerwonej skórce, nazywana jest po prostu „dry” lub „extra dry” (port. „extra seco”, „seco”, „styl sercial”), „medium dry” (port. „meio seco”, styl verdelho), „medium rich” (port. „meio doce”, styl bual) lub „rich” (port. „doce”, styl malmsey) albo „sweet” (styl malmsey); m. z tej odmiany rzadko dorównują jakością m. wytworzonym z odmian klasycznych.

Tinta negra mole jako wydajniejszą i łatwiejszą w uprawie, zaczęto uprawiać po klęsce oidium oraz filoksery, w drugiej połowie XIX w.; wśród starych, historycznych m. można znaleźć wina wytworzone z odmiany terrantez, niemal całkowicie zniszczonej (stare, nieliczne butelki), i bastardo (równie wino niemal niespotykane) oraz bardzo słodką m. moscatel; niektórzy producenci w małych ilościach produkują jeszcze m. zwaną rainwater (deszczówka), nieokreśloną bliżej przez prawo, lekką, półwytrawną, nazwaną tak na pamiątkę m., która podobno w oczekiwaniu na transport statkiem do Stanów Zjednoczonych została rozwodniona deszczówką (w dawnych czasach beczki z winem oczekiwały na statki na plaży), przykładem tego stylu może być 5-letnia rainwater Barbeito.

Określenia takie jak: finest madeira, reserve madeira, special reserve madeira, extra reserve madeira, solera madeira, vintage madeira, colheita madeira (madera colheita) odnoszą się do jakości madery; podobnie jak w winach porto mieszanki 5-, 10- i 15-letnie i starsze zestawiane są z różnych roczników dla utrzymania stylu m. w określonym wieku;.

Aby uatrakcyjnić nieco klasyczną m. vintage, zaczęto wytwarzać rocznikowe colheita, butelkowane wcześniej, w wieku 12–19 lat. Na rynku występują także m. rocznikowe oznaczone jako „harvest”, wina po minimalnym ustalonym przez prawo 5-letnim okresie dojrzewania w beczce, butelkowane między 6. a 12. rokiem po zbiorze. Niektóre określenia m. często już nie występują, ale z uwagi na niezwykłą długowieczność tych win można się z nimi na rynku zetknąć.

Wiele m. zwykle spędza dłuższy okres w beczkach, a czasami w szklanych, 20-litrowych balonach (garrafaoes) przed zabutelkowaniem; vintage są niezwykle odporne na utlenianie; długoterminowe przechowywanie starej m. nie wiąże się praktycznie z żadnym ryzykiem, ponieważ wina te należą do grupy najbardziej długowiecznych na świecie.

Obecnie to nietanie wino ma charakter niszowy, chociaż ma wielu zagorzałych zwolenników; kilkudziesięcioletnia, a nawet 100-letnia m., nabyta za rozsądną cenę, może uświetnić niejedno przyjęcie. Ceny m. od 2002 r. znacznie wzrosły z powodu nowych przepisów unijnych uniemożliwiających eksport m. w zbiornikach (tankach) ze stali nierdzewnej (dawniej tak eksportowano ok. 60% wina) obecnie można eksportować je wyłącznie w butelkach (przy czym na Maderze nie produkuje się butelek). Nie dotyczy to jedynie „skażonej” solą i pieprzem madery w postaci sauce de madère; z kilkudziesięciu dawnych producentów madery ostało się zaledwie kilku, w tym Blandys, Barbeito, Henriques & Henriques, Justino’s, d’Oliveiras czy malowniczy dla turystów Artur Barros & Sousa

typy madery; zmaderyzowane wino; słodkość madery