passito

passerilage

(wł.) lub passita; określenie bogatych, mocnych, na ogół słodkich win wytwarzanych techniką appassimento ze skoncentrowanych, częściowo lub całkowicie podsuszanych (passito) winogron, np. amarone, którego przodkiem było opisywane przez Pliniusza Starszego 2000 lat temu wino retyckie; p. dojrzewa obecnie przynajmniej przez 3 lata w dębowych beczułkach zwanych caratello; także nazwa metody koncentracji i wytwarzania takiego wina (appassimento); świeżo zebrane winogrona suszy się na matach lub wiesza całe grona, by je częściowo podsuszyć; proces ten eliminuje większość wody, zwiększając koncentrację cukru, smaku i aromatu; w zależności od stosowanej techniki winogrona suszone są od kilku tygodni (na słońcu) lub kilka miesięcy (w chłodnych, przewietrzanych pomieszczeniach); po fermentacji w winie pozostaje jeszcze dużo niesfermentowanego cukru resztkowego, czyniącego wino mniej lub bardziej słodkim; współcześnie ten typ wina produkuje się w całych Włoszech: picolit we Friuli, rosenmuscateller w Trentino-Alto Adige, albana passita w Romanii, sagrantino passito w Umbrii, sciachetrà w Cinque Terre, moscato passito di Pantelleria oraz oczywiście znane w Polsce toskańskie vin santo; w antycznym świecie, w którym nie znano dzisiejszych sposobów konserwacji, był to jeden z najlepszych sposobów tworzenia dobrego wina; tę metodę stosuje się oczywiście w innych krajach winiarskich bez względu na nazwę do wytwarzania słodkich win, takich jak muszkaty, słodkie wina z Jurançon, vin de paille, cypryjskiej commandarii, austriackiego strohwein i wielu innych; tych win nie należy mylić z winami likierowymi otrzymywanymi dzięki szlachetnej pleśni

passum

(łac.) wywar z rodzynek, napój kobiet rzymskich; przez długi czas zabraniano Rzymiankom picia wina pod karą śmierci; wino symbolicznie utożsamiano z krwią; kobieta pijąc obcą krew, dopuszczała się cudzołóstwa; Kato Starszy zwany Cenzorem (234–149 r. p.n.e.) mawiał: „Jeśli ujrzysz, że twoja żona pije wino, zabij ją!”; sam jako jeden z nielicznych mężów w świecie rzymskim zadowalał się piciem wody; niektóre źródła podają za Calumellą (De Agricultura), że określano tak wina z rodzynek, które wytwarzano już w starożytnej Kartaginie, a technikę ich uzyskiwania przejęli później Rzymianie; wina o tej nazwie spotkać można np. w Veneto; passerillage; vin santo; amarone

pasteryzacja

pasteurization | pasteurisation

proces sterylizacji wina w wysokiej temperaturze (55–65°C), rozwinięty przez Ludwika Pasteura, twórcy nowoczesnej enologii; obecnie rzadki w winiarstwie, stosowany jeszcze przy produkcji prostych win, szczególnie tych, które zawierają cukier resztkowy; pozwala na zmniejszenie ryzyka choroby bakteryjnej czy efektu pogorszenia jakości podczas transportu en vrac; niektórzy winiarze stosują dziś szybką i krótką p., chociaż kontrowersyjną, zwaną flash pasteurisation; p. całkowicie zarzucono przy wytwarzaniu wysokiej klasy win ze względu na jej negatywny wpływ na jakość trunku; możliwa jest p. win zarówno w kadzi, jak i w butelkach

pastoso

demi-sec | moelleux | mellow | semi dry

(wł.) półwytrawne, bardziej jednak zbliżone do francuskiego moelleux

paulée

(fr.) od sł. „poêlée” – patelnia; pierwotnie obiad kończący każde winobranie, przeznaczony dla winiarzy, pracowników piwnic i okolicznej społeczności, na który winiarze przynosili swoje wina; początkowo posiłek prosty, gotowany na jednej patelni; najsławniejszym wydarzeniem, o międzynarodowej już dziś renomie, jest burgundzkie Paulée de Mersault, odbywające się w poniedziałek następujący po słynnej aukcji Hospices de Beaune w 3. niedzielę listopada; warto o tym pamiętać, wybierając się do Francji; uczestniczą w nim producenci, przedsiębiorcy związani a branżą winiarską oraz miłośnicy wina; po raz pierwszy imprezę formalnie zorganizował hrabia Jules Lafon w 1920 r.; aukcyjne wina

PDO

protected designation of origin | Appellation d'Origine Protégée

(ang.) AOP

pedro ximénez

(hiszp.) skr. PX; najbardziej rozpowszechniona odmiana winorośli w całej Andaluzji; pochodzi z Wysp Kanaryjskich lub Madery; od szczepu bierze swą nazwę również niezwykle słodkie wino; z wiekiem staje się ono aksamitne, eleganckie; Gran Orden PX z Bodegas Garveys uważane jest za jedno z najlepszych win w Hiszpanii; PX to także bardzo słodkie wino z Montilla (zawarość cukru ponad 250 g/l) oraz styl malagi wytwarzanej wyłącznie ze szczepu PX w stanie pełnej dojrzałości mającej ciemny kolor melasy i intensywny nos oloroso; winorośl uprawiana także poza Hiszpanią: w Kalifornii, Australii, Argentynie; wino używane jest także do słodzenia różnych odmian sherry; amoroso; oloroso dulce

pektyny

pectin | pectine

złożone węglowodany (polisacharydy, wielocukry) występujące w owocach, dobrze rozpuszczalne w wodzie; w obecności cukru i kwasów tworzą żele; słodkość

pełne

full | consistant | fullness | solid | full-body | ampleur | plein | plénitude | ample