cuvée spéciale

special cuvée

(fr.) lub cuvée prestige – prestiżowe cuvée tworzone przez assemblage najlepszych win producenta, szczególnie w Szampanii; pierwszy pomysł na c.s., Réserve de l’ Empereur, wyszedł od Eugèna Merciera, który stworzył je dla cesarza Napoleona III; szampan zaprezentowano w specjalnej butelce inkrustowanej złotem i srebrem; drugie znane do dziś c.s. stworzył Roederer dla cara Aleksandra III, rozlewane do przezroczystego, kryształowego flakonu, od którego przejęła nazwę (Cristal); obecnie niemal każdy wielki dom szampański posiada swoje c.p.: Deutz – Cuvée William Deutz, Perrieur-Jouet – Belle Epoque, Moët & Chandon – Dom Pérignon, Laurent Perrier – Cuvée Grande Siècle, Veuve Cliquot Ponsardin – La Grande Dame, Pol Roger – Sir Winston Churchill itd.; mogą one być szampanami rocznikowymi lub składać się z kilku roczników najbardziej subtelnych win; c.s. zasadniczo nie powinny różnić się od innych z danego domu szampańskiego, ale z pewnością wyróżniają się imponującym bukietem, elegancją, złożonością i oczywiście można cieszyć się nimi nawet przez dziesięciolecia; c.s. nie są wyłącznie specjalnością Szampanii; można je znaleźć w wielu innych regionach, we wszystkich typach win, wtedy są to jednak prawie zawsze wina dojrzewające w dębie; warto pamiętać, że zbyt długie zwlekanie z otwarciem wina prestiżowego może skończyć się całkowitym brakiem satysfakcji i rozczarowaniem podczas jego konsumpcji

cybet, cywet

civet | civette

aromat zwierzęcy przypominający wydzielinę cywety, zwierzęcia podobnego do sobola lub skunksa, stosowany w przemyśle perfumeryjnym; ten kuszący, zmysłowy zapach jest charakterystyczny dla wielkich, czerwonych, głębokich, będących w zaawansowanym stadium dojrzałości burgundów z Côte d’Or, takich jak corton, volnay czy romanée; pewne niuanse c. i piżma są wyczuwalne w niektórych czerwonych winach bordoskich, szczególnie w winach z Saint-Emilion i najlepszych z Saint-Estephe; w naturze najbardziej przypomina słodki zapach jaśminu w ciepły, wilgotny dzień oraz dziczyznę; ewoluując, wina czerwone mogą mięć najpierw zapach jaśminu i czerwonych owoców, później skóry, c. i w końcu humusu; ambra; piżmo

cydrowe, cydr

cidery | cidre

aromat fermentacyjny; zapach c. jest naturalnym zapachem win dojrzewających pod warstwą flor, np. vin jaune lub sherry; w innych przypadkach, szczególnie w winach białych, wskazuje na wadliwą konserwację lub przedwczesną, zaawansowaną oksydację; zapach ten bywa też zaliczany do aromatów spożywczych

cynamon, cynamonowe

cinnamon | cannelle

aromat korzenny, przyjemny zapach pojawiający się w wielkich, szczególnie w niektórych dojrzałych winach białych, we francuskich sauvignon blanc; podobnie jak aromat wanilii, pojawia się także na skutek élevage w nowych, dębowych barrique; jest odmianowym zapachem, np. hiszpańskich garnacha (grenache), win oksytańskich, cabernet sauvignon oraz syrah; pięknym przykładem są maury i banyulsy z Roussillon; garnacha dodaje ciepła winom z południowej części Doliny Rodanu – chateauneuf du pape i gigondas; występuje również w alzackim gewürztraminerze, muszkatach, słodkich winach z obszaru Loary czy Jurançon, w tokaju, sauternes i w południowoafrykańskiej constantia; aromatów rodziny

cynober

ruby | vermeil

kolor różowego wina, jasnoczerwonego z nutą pomarańczową

cytryna, cytrynowy

citrique | citron | lemon | citric

określenie degustacyjne opisujące smak aromat przypominający cytrynę lub melisę i ich kwaskowatość, powszechny szczególnie w chłodniejszych regionach; sugeruje prostą, handlową jakość młodych, żywych, wytrawnych win, chyba że jest częścią bardziej złożonego aromatu owoców cytrusowych lub elementem dopełniającym harmonię wina słodkiego; pierwotny aromat owocowy, charakterystyczny dla białych win wywodzących się z sauvignon blanc, chardonnay, rieslinga; wina o takim smaku doskonale komponują się z owocami morza i rybami; w winach słodkich ta kwaskowatość jest niezbędna, by zrównoważyć jego słodycz; występuje także w białych, niezbyt dojrzałych winach hermitage oraz w niektórych lekkich, czerwonych vin de primeur; kwas cytrynowy; aromaty pierwotne; limonka

czapa

cap | hat | manta | chapeau

in. manta; w produkcji wina oznacza masę części stałych (skórki, łodygi, nasiona, miąższ) pływających na powierzchni moszczu podczas fermentacji; winiarz zainteresowany jest przepchnięciem czapy na dół zbiornika dla lepszego wyekstrahowania koloru, smaku i tanin; sztuką winiarza jest takie kontrolowanie ekstrakcji czapy, by uzyskać pożądane przez siebie wino; jeżeli ekstrakcja trwa krótko, wino będzie jaśniejsze, lekkie, bez smaku, jeżeli trwa zbyt długo, wino będzie gorzkie, ściągające, bez harmonii; do ekstrakcji czapy wykorzystuje się wiele technik winiarskich; batonaż; cuvaison; pigeage; remontage; wytłoczyny