crianza

aged wine

(hiszp.) w hiszpańskim systemie klasyfikacyjnym oznacza wino, które dojrzewało przed jego komercjalizacją minimum 2 lata, w tym minimum 6 miesięcy w dębowych beczkach o pojemności nie większej niż 330 l (w Navarra, Ribera del Duero i Rioja – min. 12 miesięcy); białe lub rosado muszą dojrzewać w bodedze przynajmniej 2 lata, w tym minimum pół roku w dębie; joven; reserva; gran reserva; sin crianza

critter brand

(ang.) od sł. „critter” – zwierzak; tak nazywa się w Stanach Zjednoczonych coraz popularniejsze marki wina, które na etykiecie przedstawiają jakieś zwierzątko

cru

growth

(fr.) od sł. „croître” – rosnąć; określenie wieloznaczne, specyficzne dla Francji, ale zawsze przekazujące informację związaną z identyfikacją wina, jego specjalnych cech i terroir, konkretną winnicą, regionem produkcji; pojęcie to zawiera w sobie wiele elementów: miejsce, glebę, klimat, odmiany winorośli, techniki winiarskie, człowieka wraz z jego wiedzą, jakość i rozgłos; jego treść zmienia się wraz z regionem; słowo c. nie ma żadnego przełożenia na język angielski, hiszpański czy włoski; oznacza wyższy status klasyfikacyjny przede wszystkim w Bordeaux, Burgundii i Szampanii; w innych regionach Francji stosuje się tę koncepcję, lecz nie jest ona związana z systemem klasyfikacyjnym; popularnie określa się tak winnice dające niepospolite, godne uwagi wina; w Bordeaux oznacza wysoki status konkretnej winnicy i jakości jej win bądź położenie w uprzywilejowanej strefie produkcji (cru classé, cru bourgeois, grand cru itp.); z c. wiąże się użytkowanie winnicy wraz z pewnymi szczególnymi umiejętnościami osób ją prowadzących (popularnie zwane „know-how”); to określone c. w Bordeaux tworzą châteaux i domaines wraz z reprezentowanymi przez nie winami; istnieje tam prawdziwa hierarchia c. odnosząca się do poszczególnych winnic; cru classés podzielono w Médoc na 5 kategorii, w Pessac-Léognan (Graves) i Sauternes-Barsac na 3 kategorie, w Saint-Emilion na 2 kategorie; podział ten jest także przedmiotem klasyfikacji oficjalnej; poza cru classés mniej prestiżowe, co nie musi oznaczać gorsze, są jeszcze crus bourgeois, crus artisans; w Burgundii, Alzacji i Szampanii odpowiednikiem c. są climats lub lieux-dits; w Burgundii klasyfikacja grand c. i premier cru nie odnosi się do gmin, lecz właśnie do climats; grand cru są częścią AOC jako całości, natomiast premier cru są częścią apelacji gminnych, jednak w każdym przypadku odnoszą się precyzyjnie do konkretnego terroir; każde grand cru lub premier cru może należeć do wielu właścicieli; w Szampanii określenie c. wiąże się z całą gminą, prawo do grand cru ma 17 gmin, a do premier cru aż 43 gminy, w tym regione mówi się raczej o określonych szczeblach wartości cru, z którymi wiąże się określona cena za winogrona; trzeba pamiętać, że w Szampanii istnieją tysiące plantatorów winorośli, którzy odsprzedają swoje zbiory producentom szampana; prawo do tej nazwy mają winnice uzyskujące wartość 80–89% w klasyfikacji échelle des crus; przeciwieństwo win popularnych; grand cru

cru artisan

(fr.) od sł. „artisan” – rzemieślnik; rzadko używana, bordoska, zanikająca kategoria win klasy AOC, pośrednia między zwykłym château a cru bourgeois; w dniu 2.01.2006 r. reaktywowano syndykat c.a. w Médoc, liczy on obecnie 44 członków

cru bourgeois

(fr.) klasyfikacja bordoskich château notowana nieco niżej niż cru classé, powstała na zapotrzebowanie setek winnic w Médoc, które nie miały możliwości zamanifestowania wysokiej jakości win w związku z niezmiennością klasyfikacji z 1855 r.; nieoficjalnie termin ten był stosowany od 1858 r. (przez winnicę Château d’Armailhac); początki klasyfikacji pochodzą z 1932 r., stworzyła ją Francuska Izba Przemysłowo-Handlowa w Bordeaux, która włączyła do niej także nagrodzonych przez francuskie ministerstwo rolnictwa, lista ta jest zmienna; w 1932 r. zawierała aż 444 châteaux, nigdy nie była zatwierdzona przez władze w Paryżu, służyła jednak jako punkt odniesienia przez ponad pół wieku; w 1962 r. utworzono syndykat c.b. w Médoc, który liczył jednak zaledwie 94 członków, w 1966 r. było ich 101, w 1978 r. – 124; po ostatnich zmianach w 2003 r. lista ta zamknęła się liczbą 247, w tym 9 châteaux sklasyfikowano jako crus bourgeois exceptionnel, 87 jako cru bourgeois supérieurs i 151 jako c.b.; wszystkie wina tej kategorii pochodzą z obszaru Haut-Médoc, gdzie produkuje się wina cru classé; zgodnie z przepisami unijnymi na etykiecie można umieszczać jedynie określenie c.b.; wśród znanych c.b. są takie châteaux, jak: La-tour-de-By, Potensac, Citran, Malescasse, Coufran, Chasse Spleen, Labegorce, Du Glana

cru bourgeois exceptionel

wzmianka na etykiecie win z Médoc; od 2003 r. prawo do takiej wzmianki ma 9 châteaux: Château Chasse-Spleen (Moulis-en-Médoc), Château Haut-Marbuzet (Saint-Estèphe), Château Labégorce Zédé (Margaux), Château Les Ormes-de-Pez (Saint-Estèphe), Château de Pez (Saint-Estèphe), Château Phélan Ségur (Saint-Estèphe), Château Potensac (Médoc), Château Poujeaux (Moulis-en-Médoc), Château Siran, cru bourgeois

cru classé

classed growth | classified growth

(fr.) formalnie najwyższa klasa win w Bordeaux, gdzie tylko oficjalnie sklasyfikowane winnice mogą umieszczać na etykiecie wzmiankę c.c.; klasyfikacja win z Médoc powstała w 1855 r. i prawie bez zmian przetrwała dotychczas; wina w tej klasyfikacji (61 château) dzielą się na 5 podkategorii (klas): najwyższą klasę, czyli premier grand cru classé stanowią: Château Lafite-Rothschild (Pauillac), Château Margaux (Margaux), Château Latour (Pauillac), Château Mouton-Rothschild (Pauillac, od 1973 r.) i Haut Brion (Graves), pozostałe mieszczą się w klasach od drugiej do piątej; obecnie prawo do tej wzmianki mają także niektóre wina z Pessac-Leognan i grand cru z Saint-Emilion; grand cru

cru paysan

(fr.) paysan oznacza „chłopskie”; nieużywana już dziś klasa win bordoskich o randze niższej niż cru artisan; wzmianka bez znaczenia, w 1855 r. wykorzystana dla odróżnienia statusu winnicy (szlachecka – noble, mieszczańska – bourgeois, rzemieślnicza – artisan, chłopska – paysan); klasyfikacja win bordoskich z 1855 r.

crush

vendange | harvest | récolte du raisin

(ang.) syn. ang. harvest; określenie winobrania, szczególnie w Kalifornii