drewno

wood | timber | bois | gout de bois

aromat balsamiczny i charakter wina związany z jego fermentacją lub dojrzewaniem głównie w nowej, dębowej beczce, ale także dodawaniem wiórów dębowych do wina; jeszcze do niedawna prawie wszystkie wina fermentowały i dojrzewały w drewnianych beczkach lub kadziach; od 2000 lat winodrewno są ze sobą nierozerwalnie związane; zwykle, ale nie zawsze, kojarzone jest z beczką dębową; aromaty i taniny dostarczane przez dąb dodają winu wdzięku, przyczyniają się do polepszenia ich struktury, złożoności, zarówno w przpadku win białych, jak i czerwonych; cecha drewniana (dębowa) jest zmienna w swej intensywności i jakości; określenie ma konotację pozytywną oraz negatywną (drewniane); zawartość dębowego aromatu i smaku jest dobra i pożądana do pewnego stopnia: kiedy zostanie on przekroczony, może całkowicie stłumić owocowość i inne elementy wina, a nawet całkowicie je zniszczyć; pozytywny aspekt d. wyrażający się m.in. w jego aromacie zależy również od stopnia spiekania beczki, uzyskuje się wtedy aromaty od wanilii po zapach dymu, lukrecji, karmelu, a nawet spalenizny; dąb francuski; dąb amerykański; nowy dąb; stal nierdzewna; aromatów rodziny; elévage

drożdże

yeast | saccharomyces | levures | ferment

rodzina mikroorganizmów, bez których nie byłoby ani chleba, ani piwa, ani wina, a życie stałoby się nudnemonotonne; rodzaj grzybów jednokomórkowych (saccharomyces) odpowiedzialnych za zamianę cukru w alkohol w procesie pierwszej fermentacji alkoholowej; przez większą część roku przebywają w glebie, skąd przenoszone są przez wiatr lub maleńkie muszki owocowe (drosophila) na winogrona; obecnie do moszczu dodaje się jednak specjalnie wyselekcjonowane kultury d., pozwalające winiarzowi na większą kontrolę nad fermentacją; niektórzy uważają jednak, że te wyselekcjonowane, szlachetne d. zmieniają smakzapach wina w porównaniu z naturalnymi dzikimi d. obecnymi na skórkach winogron; d. obumierają, gdy wino osiągnie około 15–16-procentowe stężenie alkoholu, nie są w stanie przeżyć w temperaturze wyższej niż 33°C, fermentacja ustaje, gdy temperatura spadnie poniżej 13°C; średnio d. potrzebują 17 g/l cukrów do wyprodukowania 1% alkoholu; szlachetne d. winiarskie charakteryzują się dużą odpornością na alkohol, dużą kwasowością moszczu, dużym stężeniem garbników i siarki i – co bardzo ważne – łatwością koagulacji i opadania cząstek stałych na dno naczynia fermentacyjnego; paradoksalnie d. tracą aktywność także przy zbyt wysokim stężeniu cukrów; z tego powodu esencja tokajska rzadko przekracza 2–3% alkoholu; przy sprzyjających warunkach drożdże mogą rozmnażać się w ciągu 10–50 min, w ciągu dnia mogą rozmnożyć się nawet do kilku milionów komórek; odkrycie tajemnicy fermentacji alkoholowej zawdzięczamy Ludwikowi Pasteurowi, który w drugiej połowie XIX w. odkrył, że za zamianę cukru gronowego na alkohol odpowiedzialne są d., a właściwie zespół wytwarzanych przez nie enzymów; sur lie; drożdżowe; aromaty drugorzędne

drożdżowe

yeasty | lees | mud | levuré | a l'odeur de levure | gout de ferment | pate fermentée

ciepły, przyjemny zapach piekarni; aromat spożywczy i charakterystyczny smak win pozostających długo na drożdżowym osadzie (sur lies) oraz właściwy zapach najlepszych, wytrawnych szampanów, młodych win typu muscadet (które zresztą powinny być bardzo młode) oraz świeżo zabutelkowanych win; nie jest to określenie pochlebne, jeśli wiąże się z obecnością niektórych drożdży rodzaju brettanomyces; zapach fermentujących drożdży po otworzeniu butelki może wskazywać także na świeżej daty wtórną fermentację; grzanka; aromaty drugorzędne

druga fermentacja

secondary fermentation | prise de mousse (szampan) | deuxieme fermentation

d.f. następuje podczas produkcji szampana już w butelce, tworząc w ten sposób ze spokojnego trunku wino musujące [bąbelki dwutlenku węgla (CO2)]; często jednak, chociaż nieprawidłowo, terminu tego używa się w odniesieniu do win spokojnych, określając tak fermentację jabłkowo-mlekową lub kontynuację pierwszej fermentacji mogącej nastąpić podczas ciepłej wiosny, po jej zbyt wczesnym ustaniu z powodu wczesnej zimy; ta ostatnia jest fermentacją niezamierzoną, najczęściej na skutek niestarannej winifikacji i jest już oczywistą wadą czy usterką wina, następuje, gdy w winie pozostanie niewielka ilość nieprzefermentowanego cukru i drożdży lub gdy wino nie było starannie przefiltrowane; niepożądana d.f. objawia się minimalnie zwiększonym ciśnieniem w butelce powodowanym przez CO2 i maleńkimi bąbelkami na brzegu powierzchni trunku, wino może być nieco zachmurzone, z niewielkim osadem na dnie butelki; zmiana zapachu może być niewyczuwalna, chociaż w ekstremalnych przypadkach może pojawić się zapach drożdży i/lub pieczonego chleba; metoda szampańska; metoda wiejska

drugie wino

sale | souillé | second label | second wine

kategoria win zapoczątkowana w Bordeaux przez Château Mouton-Rothschild (Mouton-Cadet) w latach 30. XX w., rozpowszechniona po II wojnie światowej; wytwarzana przez najlepsze winnice, zwłaszcza przez cru classé z Médoc; wina o najwyższej reputacji, noszące nazwę château wymagają starannego wyboru najwyższej jakości kadzi z winem; wina z kadzi o gorszej jakości, zwykle z mniej atrakcyjnej części winnicy lub z młodszych winorośli, butelkuje się pod inną nazwą, są one znacznie tańsze i określane właśnie jako d.w. lub druga etykieta; bywa, że i drugie etykiety niewiele różnią się od pierwszej, są więc bardzo atrakcyjne dla klientów, szczególnie początkujących; d.w. nie należy mylić z deuxiemes cru classés (ang. second growths), czyli d.w. w rankingu klasyfikacyjnym z 1855 r.; do najbardziej znanych drugich etykiet należą Les Forts-de-Latour (Château Latour) i La Dame de Montrose (Chateau Montrose); bywa, że wielkie winnice w złych latach nie produkują swych pierwszych etykiet, lecz tylko drugą, a nawet trzecią; porto vintage z pojedynczej winnicy; pierwsze wino; klasyfikacja z 1855 r.

dry

sec | not sweet

(ang.) wytrawne; powszechnie używany anglicyzm oznaczający zasadniczo wino niesłodkie; w winach spokojnych wytrawnym jest wino zawierające poniżej 4 g/l cukru resztkowego; niektóre wina są bardzo wytrawne (ang. bone-dry); paradoksalnie w terminologii szampańskiej dry (fr. sec) nie oznacza wina wytrawnego, lecz wino musujące o zawartości cukru resztkowego 17–32 g/l, a więc półwytrawne; słodkość win musujących i spokojnych; wytrawne; demi-sec; off-dry; doux; style szampana; słodkość sherry