sapa

(wł.) lub saba, vino cotto (vincotto), mosto cotto, słodki moszcz winny tradycyjnie sporządzany poprzez długie, wolne gotowanie w otwartych, miedzianych kociołkach; wytwarza się ją z czerwonych winogron (np. montepulciano, sangiovese) oraz białych (m.in. verdicchio, malvasia, trebbiano); ten słodki, nieco kwaskowy syrop, o lekko karmelowym smaku umieszcza się następnie w dębowych beczułkach na minimum 10–12 miesięcy: w tym czasie wykrystalizowany cukier powstały w procesie gotowania osadza się na dnie, pozwalając na łatwiejsze zlanie syropu; z początkowych 100 l moszczu powstaje zaledwie 16–18 l najwyższej jakości s.; od antycznych czasów syrop ten, oprócz miodu, zastępował cukier; używano słodkiego moszczu o różnej konsystencji, stąd różne nazwy: s., caroenum lub defrutum; według Horacego niektóre odmiany winorośli lepiej nadawały się do gotowania niż inne; Rzymianie nie znali destylacji, wzmacniali swe wina, dodając s. do moszczu przed fermentacją, często dosładzając wino po fermentacji; z gotowanego moszczu i sera przygotowywano sos serowy używany do sałaty, sporządzano sos do gotowanej rzepy, s. stanowił dodatek do zupy jęczmiennej, potraw z drobiu, takich jak kaczka gotowana z suszonymi śliwkami i kurczak gotowany z porami i ziołami; był również używany jako słodzik do całej gamy zarówno greckich, jak i rzymskich ciastek, słodkiego chleba i deserów; vin cuit; marsala