Co to jest brandy? – historia, rodzaje i sposoby degustacji

Brandy to napój alkoholowy, który powstaje w wyniku destylacji wina gronowego (szersza definicja obejmuje także inne owoce oraz wytłoki winogronowe). Nazwa brandy pochodzi od holenderskiego brandewijn – „spalone wino” – i nawiązuje do metody destylacji, opartej na podgrzewaniu wina w wysokiej temperaturze.

Dlaczego wino poddawano destylacji?

Początkowo wino poddawano destylacji, ponieważ szybko ulegało zepsuciu i był to sposób na wydłużenie żywotności trunku, potrzebnej np. podczas morskich transportów. Uważa się również, że wino destylowano w celu zmniejszenia podatku, który był szacowany na podstawie objętości. Wodę usuniętą przez destylację dodawano z powrotem do alkoholu na krótko przed spożyciem.

Nietrudno było zauważyć dużą różnicę w smaku takiego trunku, co wynikało z zachodzących procesów chemicznych i rozkładu licznych związków aromatycznych. Ponadto przechowywanie alkoholu w drewnianych beczkach zmieniało jego kolor, zapach i smak.

Butelka sherry, lody waniliowe i kieliszek z sherry na stole
Sherry Valdespino z kieliszkiem i lodami waniliowymi – idealne połączenie trunku i deseru.

Jak powstaje brandy?

Brandy powstaje z tzw. wina bazowego, znacznie różniącego się od typowego wina stołowego. Tworzy się je z wcześnie zebranych owoców – jest bardziej kwasowe i ma niższą zawartość cukru. Z wyjątkiem kilku dużych koncernów, wytwarzanie i konsumpcja brandy mają charakter regionalny. Produkuje się je w każdym kraju winiarskim, z różnych odmian winogron i rozmaitymi metodami, co czyni ten trunek niezwykle różnorodnym.

Najbardziej znane rodzaje brandy:

  • francuski koniakarmaniak,
  • hiszpańskie Brandy de Jerez,
  • włoskie stravecchio,
  • turecki kanyak,
  • peruwiańskie pisco.

Brandy de Jerez

Brandy de Jerez jest trunkiem, który, podobnie jak koniak i armaniak, powstaje poprzez destylację wina. Charakter i historia tej brandy są ściśle związane ze słynnym sherry, ponieważ beczki, w których dojrzewa, najpierw służyły do przechowywania win z Jerez. Podobnie jak sherry, Brandy de Jerez musi być wytwarzana wewnątrz geograficznego trójkąta z wierzchołkami w historycznych miastach Jerez de la Frontera, Sanlúcar de Barrameda oraz El Puerto de Santa María. Jako jeden z zaledwie trzech w Europie, produkt jest prawnie chroniony wymogami apelacji (DO Brandy de Jerez). Dwa pozostałe to koniak i armaniak.

Techniki destylacji używanej do produkcji czystego alkoholu z wina są częścią dziedzictwa przekazanego Hiszpanom przez Maurów, którzy zdobyli Jerez w XIII w.n.e. Maurowie robili użytek z alkoholu do uzyskiwania perfum oraz lekarstw; dopiero lokalna hiszpańska ludność zaryzykowała jego spożywanie.

Kieliszek pełen aromatycznej brandy Fernando de Castilla.
Kieliszek brandy Fernando de Castilla – esencja hiszpańskiej tradycji i smaku.

Jak produkuje się Brandy de Jerez?

Wino bazowe

Produkcja Brandy de Jerez zaczyna się od młodego, neutralnego, białego wina bazowego. Obecnie powstaje ono zazwyczaj ze szczepu Airén, z prowincji La Mancha i Extremadura, co może wydawać się zaskakujące, wszak Jerez otoczone jest polami gęsto obsadzonymi szczepem Palomino, z którego powstaje sherry. To po prostu kwestia ekonomiczna – Palomino jest szczepem szlachetniejszym i droższym.

Destylacja

Po oczyszczeniu wina bazowego z drożdży i zanieczyszczeń poddawane jest ono destylacji. Większość producentów przeprowadza pojedynczą destylację w tzw. kolumnie, co upodabnia Brandy de Jerez do armaniaku (koniak destyluje się dwukrotnie, za pomocą miedzianych alembików). W efekcie powstaje alkohol o mocy 60%-70% ABV, zwany holandas. Do produkcji jednego litra destylatu zużywa się trzy litry wina (czyli około 4 kg winogron).

Leżakowanie

Destylacja to istotny proces, ale dopiero podczas dojrzewania zwykły destylat staje się Brandy de Jerez. Alkohol trafia do dębowych beczek, które wcześniej służyły do przechowywania sherry. To właśnie dzięki tym beczkom trunek zyskuje swój niepowtarzalny charakter, bukiet i kolor. Im dłuższy okres leżakowania w beczkach, tym łagodniejszy i bogatszy będzie smak. Najczęściej używa się baryłek po sherry oloroso lub pedro ximenez, ale można wykorzystywać beczki po każdym rodzaju sherry.

Tak jak sherry, Brandy de Jerez przechodzi okres maturacji w systemie solera. System ten polega na sukcesywnym mieszaniu destylatów w różnym wieku – beczki ułożone są jedna na drugiej, zazwyczaj po cztery w rzędzie. Najniższe, zwane właśnie soleras, zawierają najstarsze wino, a na nich leżą beczki z młodszym destylatem (criaderas). Mieszanie zawartości różnych beczek zapewnia stałość charakteru i jakości docelowego trunku.

Aby zasłużyć na miano Brandy de Jerez, destylat musi leżakować co najmniej sześć miesięcy, lecz często trwa to znacznie dłużej. Ze względu na system solera, nie da się dokładnie określić wieku trunku, ale na etykiecie butelki znajdziemy informacje o uśrednionym wieku brandy:

  • Brandy de Jerez Solera – najmłodsza brandy, o średnim wieku jednego roku.
  • Brandy de Jerez Solera Reserva – brandy o średnim wieku trzech lat.
  • Brandy de Jerez Solera Gran Reserva – brandy o średnim wieku dziesięciu lat.

W praktyce, najlepsze brandy reserva i gran reserva dojrzewają przez o wiele dłuższy okres, dzięki czemu zyskują elegancję i wielowymiarowość.

Jak degustować brandy?

Degustacja brandy to sztuka, która pozwala w pełni docenić jej bogactwo smaków i aromatów. Oto kilka wskazówek:

  • Temperatura serwowania: brandy najlepiej smakuje w temperaturze pokojowej (ok. 18–20°C).
  • Wybór szkła: używaj kieliszków tulipanowych, które podkreślają aromaty trunku.
  • Analiza zmysłowa:
    • Oko: obserwuj kolor i klarowność trunku.
    • Nos: delikatnie zakręć kieliszkiem, aby uwolnić aromaty, i powąchaj.
    • Smak: weź mały łyk, pozwól trunkowi rozwinąć się na podniebieniu i zwróć uwagę na różnorodność nut smakowych.
  • Dodatki: brandy najlepiej pić solo, ale można ją również serwować z lodem lub jako składnik koktajli.

Podsumowanie

Jeszcze dwadzieścia lat temu roczna produkcja Brandy de Jerez wynosiła około 80 milionów litrów rocznie. Obecnie, wskutek pojawienia się sporej konkurencji ze strony tańszych w produkcji trunków o niższej jakości, brandy z Jerez przeżywa kryzys. Roczna produkcja spadła do poniżej 20 milionów litrów; porównajmy to z jedną destylarnią szkockiej whisky Glenfiddich – 13 milionów litrów rocznie.

Z całą pewnością, Brandy de Jerez zasługuje na naszą uwagę. Kilkaset lat tradycji, wyjątkowe metody produkcji i wyrafinowany charakter – warto sięgnąć po pękatą butelkę z bursztynowym płynem. Przywróćmy świetność temu trunkowi najwyższej próby!

Odkryj Brandy de Jerez od Valdespino i Fernando de Castilla

W naszej ofercie znajdziesz wyjątkowe Brandy de Jerez od czołowych producentów, takich jak ValdespinoFernando de Castilla. To trunki o bogatym bukiecie smaków, które powstają zgodnie z wielowiekową tradycją. Sprawdź naszą ofertę i wybierz wyjątkowy alkohol, który doskonale sprawdzi się na każdą okazję!

Co to jest brandy? – Historia, rodzaje i sposoby degustacji was last modified: 19 stycznia, 2025 by Bartosz Siepiera