Niemcy

Prawie wszystkie winnice niemieckie związane są z Renem. Wyjątek stanowi Saale-Unstrut i winnice saksońskie, które leżą w dorzeczu Łaby. Ren swój początek ma na lodowcu Rheinwaldhorn w Szwajcarii i płynie na północ około 1300 kilometrów, aż do Morza Północnego. Rzeka na prawie całej długości jest spławna, od Bazylei w Szwajcarii aż po Morze Północne. Płynie przez lub na granicy Szwajcarii, Austrii, Niemiec, Lichtensteinu, Francji i Holandii. Jednak aż na 80% długości płynie na ziemi niemieckiej. W zależności od kraju przez który przepływa nazywa się Rhein (Niemcy), Rhine (Francja) lub Rijn (Holandia). Głównymi dopływami Renu są Mozela, Neckar, Main.

Zanim Juliusz Cezar w roku 53 i 55 p.n.e zawojował tę częć Europy, dolny Ren zamieszkiwały plemiona germańskie, górny plemiona celtyckie. Ostatecznie Germanie usadowili się na północy, Rzymianie na południu i wschodzie. Po rozpadzie Cesarstwa Zachodnio-Rzymskiego, Ren został opanowany na całej jej długości przez plemiona germańskie, dając podwaliny pod przyszłe państwo Franków, póżniej imperium Karola Wielkiego. W już nam bliższych, po wojnie trzydziestoletniej (1618-1648) ujście Renu przypadło Holandii. Ludwik XIV zajął Alzację dla Francji i od około 1660 roku nastały dla tego regiony czasy względnego spokoju. W tym właśnie czasie ukształtowały sie mniej więcej granice na Renie jakie dzisiaj znamy. Oczywiście nie do końca, bo zmieniało się to po Rewolucji Francuskiej i w początkach XIX wieku. Dla wina reńskiego istotna dla nas jest Alzacja, która po wojnie Francusko-Pruskiej w 1870-71 roku ponownie włączona została do Niemiec. Po I Wojnie światowej znowu stała się częścią Francji. Po II Wojnie Światowej Alzacja pozostała we Francji. Nie powinny więc nas dziwić etykiety win alzackich, gdzie nazwiska niemieckie są powszechne, a po niemiecku równie łatwo się porozumieć jak po francusku.

Jak już wspomniałem, winiarstwo niemieckie zawdzięcza swą egzystencje głównie Renowi. Urodzajne winnice Baden, piękne winnice na zboczach Haardt w Palatynacie, dalej na północ Hesja Nadreńska, Rheigau, Nahe, Mittelrhein, Ahr… by wymienić najważniejsze. W okresie letnim, częściej niż zwykle pytamy o wina białe, szczególnie o białe wina niemieckie. Mimo, że wina te są bardzo popularne w Polsce, wiedza o nich jest niewielka. Zorientujmy się pokrótce jakie wina produkuje się w Niemczech a czym możemy uraczyć się w kraju. Niemcy, jeden z najbardziej na północ wysuniętych krajów winiarskich, produkuje najsympatyczniejsze, najlżejsze, najbardziej delikatne wina białe na świecie, o niskiej zawartości alkoholu, nadzwyczajnie zrównoważone, eleganckie i subtelne. Na ogół nie są to wina wielkie, ale powszechnie lubiane.

Niemcy mają około sto tysięcy hektarów winnic (i sto tysięcy je uprawiających). Około 81% stanowią szczepy białe a 19% czerwone. Proporcje upraw na świecie układają się prawie dokładnie odwrotnie. Zapamiętajmy, że według prawa niemieckiego, na etykiecie może być umieszczona nazwa szczepu, jeżeli wino zawiera go co najmniej 85%. Informacja ta powie nam jaki może być smak, kolor, aromat oraz kwasowość wina.

BIAŁE ODMIANY WINOROŚLI

MULLER-THURGAU
Około 23% upraw, krzyżówka Rieslinga i Silvanera, zbierana stosunkowo wcześnie, zwykle już we wrześniu. Wino ma bukiet kwiatowy, mniejszą kwasowość niż Riesling, najlepsze do spożycia jako świeże i młode. Daje wino od bardzo lekkiego do mocnego.

RIESLING
Najlepszy i najbardziej szlachetny, biały szczep niemiecki (22% upraw, małe grona, póżno zbierane, zwykle w pażdzierniku lub listopadzie). Długie i wolne dojrzewanie czyni je bardziej aromatycznym i harmonijnym. Wino aromatyczne, o wspaniałym, owocowym aromacie, subtelnej kwasowości, pikantne w smaku, o dużym potencjale starzenia.

SILVANER
Średniej jakości szczep, zbierany wcześniej niż Riesling (około 7% upraw. Neutralne, bez szczególnego bukietu.

KERNER
Świeże, trochę podobne do Rieslinga, owocowe, lekko kwaskowe.

SCHEUREBE
Daje wina od średnich do mocnych, z ładnym bukietem, aromatyczne, pikantne, z dobrą kwasowością, żywe, owocowe.

RAULANDER / GRAUBURGUNDER
Jedno z najlepszych odmian w Niemczech (zaledwie 2% upraw). Oczywiście istnieje jeszcze wiele innych rzadziej uprawianych szczepów takich jak: Bacchus, Elbling, Gewurztraminer, Gutedel, Kanzler, Traminer, Weisburgunder.

CZERWONE ODMIANY WINOROŚLI

SPATBURGUNDER (Pinot Noir)
Od jasnego do ciemnoczerwonego, owocowe z lekko gorzkawym akcentem.

BLAUER PORTUGIESER
Aby było ciekawiej szczep ten pochodzi z Austrii a nie z Portugalii.

TROLLINGER
Lekkie do średniego, jasnoczerwone, świeże, owocowe, z odcieniem goryczki.

REGIONY UPRAW WINOROŚLI
Całość upraw w Niemczech podzielona jest na 13 obszarów (Anbaugebiet), a każdy z nich produkuje typowe dla tego obszaru wino o charakterystycznym smaku. Są to: Mosel-Saar-Ruwer, RheingauNahe, Pfalz, Rheinhessen, Franken, Ahr, Mittelrhein, Hessische Bergstrasse, Wűrttemberg, Saale/Unstrut, Sachsen. Na rynku polskim praktycznie obecne są wina z pierwszych pięciu obszarów. Winnice w każdym z tych obszarów dzielą się jeszcze na mniejsze jednostki: Bereiche (39), Grosslagen (165) i Einzellagen (2643). Poza pochodzeniem, najważniejszą sprawą jest ustalenie jakości wina. W niemieckiej praktyce stopień dojrzałości winogron w czasie winobrania determinuje kategorię jakościową wina. Wagową zawartość cukru w moszczu określa sie w stopniach Öchslego. Pomiaru dokonuje się refraktometrem, miernikiem pozwalającym na porównanie ciężaru właściwego moszczu z ciężarem właściwym wody. Prawodawstwo niemieckie rozróżnia dwie kategorie jakości wina: wina stołowe (Tafelwein i Landwein) oraz wina markowe (Qualitätswein).

PODZIAŁ WIN MARKOWYCH
QbA (Qualitätswein bestimmter Anbaugebiete). Do kategorii tej należy większość lekkich, świeżych, owocowych win niemieckich. Są to przyzwoite wina na co dzień.
QmP (Qualitätswein mit Prädikat) Są to wina markowe ze specjalnym atrybutem (Prädikat). Do tej kategorii należą wszystkie najwyższej klasy wina. Na etykietach win tej kategorii możemy znależć 6 atrybutów: Kabinett, dobre, zwykle lekkie wina produkowane z pełni dojrzałych winogron, najlżejsze z  win Prädikat. Do spożycia zarówno do jak i bez posiłku. Spätlese, dosłownie oznacza póżny zbiór. Wina najwyższej jakości wytwarzane z gron zebranych po zwykłym winobraniu. Wina te mają intensywniejszy aromat, są bardziej skoncentrowane, ale niekoniecznie słodkie. Dobre do bogatszych, o intensywniejszym aromacie posiłków lub dla nich samych. Auslese, szlachetne wina ze specjalnie wyselekcjono-wanych, bardzo dojrzałych winogron, o intensywnym bukiecie i smaku, najczęściej, ale nie zawsze słodkie. Beerenauslese (BA), wina z indywidualnie wyselekcjonowanych, przejrzałych pojedynczych owoców. Nadzwyczaj bogate, słodkie wina deserowe, dobrze wyważone dzięki swej kwasowości. Eiswein, wina ze zbiorów jak BA, jeszcze intensywniejsze w smaku i aromacie. Grona zbierane i wyciskane po pierwszych przymrozkach. Unikalne,bardzo kosztowne wina. Trockenbeerenauslese (TBA). Wina ze specjalnie wyselekcjonowanych, przejrzałych i przesuszonych gron podobnych do rodzynek, bogate, słodkie, miodowe.

KUPUJEMY ULUBIONE WINO
Wina stołowe (Tafelwein, Landwein) oraz zwykłe QbA mogą podlegać procesowi szaptalizacji, w przypadkach określonych prawem. Szaptalizacja, czyli proces dosładzania moszczu w latach niesprzyjającej pogody, stosowana jest wtedy, gdy zawartość cukru w gronach nie pozwoli na uzyskanie minimalnego poziomu alkoholu w winie. Szaptalizacja win klasy QmP w Niemczech jest zabroniona prawem. Czym innym jednak jest dosładzanie wina tzw słodką rezerwą, czyli naturalnym, słodkim sokiem gronowym w celu uzyskania właściwego stylu wina. Dzieje się to przed butelkowaniem wina, w celu zaokrąglenia smaku i uzyskania właściwego tym winom aromatu. Bywa, że winiarz z tego samego wina tworzy wina w kilku stylach: wytrawne (trocken), półwytrawne (halbtrocken), półsłodkie, w zależności od ilości użytej \”słodkiej rezerwy\”. Dzisiaj ponad 50% niemieckich win jest wytrawna lub półwytrawna, szczególnie QbA i Kabinett. Oczywiście najdroższe kategorie win mają słodycz naturalną (tzw.cukier osadowy). Czasami w winach niemieckich, szczególnie w dobrych rocznikach, możemy spotkać na korku lub na dnie butelki charakterystyczne, drobne kryształki (kamień winny). Są one efektem zimnej stabilizacji wina. Są czymś zupełnie naturalnym, nie wpływają na smak wina, przeciwnie, stanowią swoisty znak jakości. Białe wina niemieckie serwuje się schłodzone do temperatury około 10 st.C.

Miejscem narodzin popularnego, miękkiego, delikatnego Liebfraumilch są winnice położone wokół kościoła nazywanego \”Liebfrauenkirche\” w Worms w Rheinhessen. Dzisiaj te popularne wina wytwarzane są w czterech regionach: Rheinhessen, Pfalz (Palatynat), Rheingau i Nahe. Na polskim rynku z uwagi na wysoką cenę rzadko spotykamy wina w lasie wyższej niż \”auslese”.