Austria

Austria. Win z tego kraju, niestety, do Polski dociera niewiele. Szkoda, bo białe z powodzeniem mogą konkurować z winami mozelskimi czy reńskimi. Zainteresowanie winami austriackimi powoli, ale zasłużenie rośnie. Mają dobrą strukturę, kwasowość i wytrawność pozwalającą zachować owocowość a także dobre starzenie się w butelce. W Neusiedlersee (Burgenland), regionie graniczącym z węgierskim Sopronem, produkuje się niezwykle piękne wina słodkie. Mogą konkurować z mozelskimi czy reńskimi winami mit Pradikät. Warto trochę dowiedzieć się o tych winach, ponieważ wielu z nas podróżując na południe do Słowenii i Włoch może zrobić małe zakupy w uroczych miejscowościach Dolnej Austrii, Burgenlandu czy Styrii. Gleba, która rodzi wino determinuje jego charakter i jakość.

Lekkie, lessowe gleby przeważają w dolinie Dunaju i w Weinviertel. Wapień przeważa w Thermenregion. Burgenland jest dosyć zróżnicowany, od łupków, gliny i margla, po czysty piasek. Styria wyróżnia się wulkanicznymi i brązowymi glebami. Większość winnic austriackich położona jest na wysokości około 200 metrów n.p.m., w Styrii sięgają nawet 550 metrów. Winnice Austrii położone są mniej więcej w strefie klimatycznej porównywalnej z Burgundią. Podobnie jak w Niemczech, w Austrii przeważa uprawa odmian białych (77%), chociaż nieznacznie, ale wzrasta uprawa win czerwonych.

AUSTRIA – REGIONY WINIARSKIE
Burgenland, Burgenland Południowy (Süd-Burgenland), Burgenland Środkowy (Mittelburgenland), Carnuntum, Donauland, Kamptal, Kremstal, Kärnten, Neusiedlersee, Neusiedlersee-Hügelland, Dolna Auistria (Niederösterreich), Styria (Steiermark) – Styria Zachodnia (West-Steiermark), Styria Południowa (Süd-Steiermark), Styria Południowo-Wschodnia (Südost-Steiermark), Thermenregion, Traisental, Wachau, Weinviertel, Wiedeń (Wien).

AUSTRIA – KLASYFIKACJA WIN
Klasyfikacja przypomina nieco niemiecką, zgodna jest z wymogami UE, chociaż posiada kilka własnych, charakterystycznych określeń, które warto poznać, aby właściwie odczytać etykietę austriackiego wina. Również podobnie jak w winach niemieckich, przy klasyfikowaniu wina najistotniejsze znaczenie ma zawartość cukru w moszczu wyrażana w skali KMW (Klosterneuburger Mostwaage). Gdyby wyrazić to w niemieckiej skali Oechsle należy pomnożyć tę wartość przez pięć.

Na etykietach spotkamy m.in. takie określenia jak:

Tafelwein, wina te mogą być mieszankami pochodzącymi z różnych regionów Austrii lub z jednego regionu. Minimalna waga moszczu – 12KMW.

Landwein, jest to wyodrębniona mieszanka win stołowych, pochodząca wyłącznie z jednego regionu.

Qualitätswein, dosłownie wino jakościowe, do tych win prawo zezwala na dodanie limitowanej ilości cukru w celu osiągnięcia określonego prawem poziomu alkoholu (max 19 KMW dla białych i 20 dla czerwonych), przy minimalnym poziomie alkoholu odpowiednio 8,5% i 9%.

Kabinett, w tej kategorii szaptalizacja jest już niedozwolona. Dopuszcza się max. 9 g cukru osadowego i 12-12,5% alkoholu. Wina tej kategorii, w zależności od zastosowanych reżimów produkcji, mogą należeć zarówno do Qualitätswein jak i Prädikateswein Prädikateswein – odnosi się do gamy win od spätlese do eisweina. W odniesieniu zaś do win klasy Kabinett, zabroniona jest szaptalizacja a także dodawanie süssreserve. Zawartość cukru może być rezultatem naturalnego lub sztucznego wstrzymania fermentacji.

Spätlese, szaptalizacja zakazana prawem. Niedozwolone jest również stosowanie süssreserve Dopuszcza się max.9% cukru osadowego na litr przy 13-14% alkoholu.

Auslese, określony, wysoki poziom wagi moszczu (105 stopni Oechsle), winogrona muszą być dojrzałe i zdrowe.

Beerenauslese, Trockenbeerenauslese, bardzo słodkie wino otrzymywane z przejrzałych i porażonych szlachetną pleśnią winogron, moszcz przynajmniej 127 stopni Oechsle. 

Eiswein, ciężar moszczu 127 stopni Oechsle, zbierane i wyciskane jeszcze w stanie zamrożonym.

Federspiel, odpowiednik Kabinett w Wachau (11,5-12% alkoholu). Zajrzyj też pod hasło Wachau.

Smaragd, odpowiednik spätlese (wytrawnego) w Wachau. Nazwa pochodzi podobno od koloru delikatnych, niewielkich jaszczurek żyjących w winnicach Wachau.

Ausbruch, bardzo stare określenie dla słodkich win z gron porażonych szlachetną pleśnią, pochodzące z miejscowości Rust w Neusiedlersee w Burgenlandzie. Ciężar moszczu przynajmniej 138 stopni Oechsle. W przybliżeniu, jest to austriacki odpowiednik węgierskiego Aszu. Zaczął być wytwarzany mniej więcej w tym samym okresie, w końcu XVII wieku.

Strohwein, dosłownie słomiane wino, słodkie wino produkowane z winogron podsuszanych na słomianych matach.

ODMIANY BIAŁE

WELSCHRIESLING / RIESLING WŁOSKI
9% upraw. Szczególnie uprawiany w Burgenlandzie wokół Neusiedlersee. Szczep, wbrew nazwie, nie ma żadnego związku z prawdziwym, reńskim rieslingiem. Na Węgrzech znany jako Olasz Rizling, w Czechach jako Rizling Vlassky, w Słowenii jako Laski Rizling. Winorośl ta daje wina o dobrej kwasowości, aromatem z akcentami cytrusów i jabłek. Jest podatny na Botrytis Cinerea, umożliwiają także produkcję wysokiej klasy deserowych win Ausbruch. Weisser Burgunder (5% upraw),  Chardonnay (Morillon), Traminer (Gewürztraminer), w Austrii występują dwa klony tego szczepu, tzw.złoty i czerwony. Oba są aromatyczne, korzenne z akcentami egzotycznych owoców.

MUSKATELLER
austriacka (niemiecka) nazwa dla Muscat Blanc a Petits Grains, najszlachetniejszej odmiany Muscat. We Francji jest to Muscat de Frontignan, w Australii nazywa się go Brown Muscat, w Argentynie Moscatel Rosé, na Węgrzech. W każdym kraju ma swoją specyficzną nazwę. Całą rodzina muszkatów ma swe żródła w Starożytności, pochodzi prawdopodobnie z Bliskiego Wschodu. Przez wieki wychodowano ponad 200 odmian tej winorośli.  Z różnych form tej odmiany produkuje się w Grecji deserowe Samos i Patras, w Tyrolu kupić możemy Rosenmuskateller i Goldmuskateller. Wśród rozlicznych moskateli w Niemczech i Austrii spotkać możemy także Gelber i Roter Muskateller.

MUSKAT-OTTONEL
krzyżówka, prawdopodobnie Chasselas i zwykłego Muscat de Saumur, wychodowanego nad Loarą przez Roberta Moreau w połowie XIX wieku. Daje interesujące, zbotrytifikowane wina, szczególnie w Neusiedlersee, dosyć lekkie, z dobrą kwasowością, co w winach słodkich ma duże znaczenie. Na Węgrzech nazywa się także Muskotaly, w Afryce Południowej Muscadel Ottonel.

ZIERFANDLER / SPATROT
Bardziej szlachetne od Rotgipfler, niezwykle pełna, ekstraktywna, full body, biała odmiana winorośli , podobnie jak Rotgipfler, kojarzona zwykle z miejscowością Gumpoldskirchen w regionie Thermenregion w Dolnej Austrii. Jako wino szczepowe odznacza się bardzo dobrą kwasowością, dużym nerwem co przy winach póżnego zbioru ma duże znaczenie. Zazwyczaj jednak miesza się z Rotgipfler, a nawet razem poddaje się fermentacji.

MULLER-THURGAU / RIESLING SYLVANER
7,8% upraw. Krzyżówka wyhodowana przez Hermana Müllera w Szwajcarii w kantonie Thurgau (stąd nazwa). Wino dość harmonijne, o stosunkowo niskiej kwasowości, delikatne z lekkim zapachem muskatu. Wytrawne do szybkiego spożycia, prädikat dobrze się starzeją.

GRUNER VELTLINER
37% upraw. Najszerzej uprawiany w Austrii szczep winorośli (nie występuje jedynie w Styrii). Dopuszczalna wydajność wynosi 100 hl/ha, większość producentów stara się uzyskiwać niższą wydajność w celu poprawienia jakości wina. Sa to owocowe , lekko korzenne, zwykle wytrawne wina (bywają też nawet deserowe), z akcentem zapachu piżma, który znaleźć można w niektórych winach alzackich.

RIESLING / RHEINRIESLING
Klasyczny riesling w stylu bardziej zbliżony do alzackiego niż niemieckiego, z aromatem brzoskwini, moreli, cytrusów, z dobrą kwasowością, długie. Są dobrze zbudowane, znakomicie pije się je za młodu, z wiekiem stają się bardziej miodowe. W wielu krajach ma różne nazwy np. w USA White riesling lub Johannisber, w Chorwacji – Graschevina, na Węgrzech – Rainai Rizling, we Włoszech – Reno lub Renano Bianco. Nie należy identyfikować go z Welschrieslingiem.

ODMIANY CZERWONE

BLAUFRANKISCH
5% upraw. Austriacka nazwa dla środkowo-europejskiej, czerwonej odmiany winorośli, która jest dziś najpopularniejszą czerwoną odmianą uprawianą w tym kraju. Daje wina o dosyć zdecydowanym charakterze, dość wysokiej kwasowości, gdy grona są ostrożnie zbierane. Ambitni plantatorzy chcieli by widzieć w tym winie Syrah starzejąc je w dębowych beczkach. Inni charakterem porównują je do cru beaujolais, jeszcze inni do niedostępnego u nas sabaudzkiego Mondeuse. Na Węgrzech występuje pod nazwą Kekfrankos, w Niemczech nazywana Limberger.W Bułgarii sporadycznie nazywana jest Gamé (od Gamay, winorośli z której wytwarza się beaujolais) a w Czechach – Frankovka. W Austrii szczep ten uprawianay jest głównie w Burgenlandzie, na ciepłych brzegach Neusiedlersee (na Węgrzech – w niedalekim Sopronie).

BLAUER ZWEIGELT / ROTBURGER
8% upraw. Popularny, czerwony szczep winogron uprawiany w całej Austrii. Jest to krzyżówka Blaufränkisch i St Lorent, wyhodowana przez dra Zweigelta w znanym ośrodku badawczym winiarstwa w Klosterneuburg w 1922 roku.

BLAUER PORTUGIESER / PORTUGIESER
5% upraw. W Dolnej Austrii daje dosyć cienkie, mało interesujące wina. Jest drugim po Zweigelt czerwonym winem w Austrii, rzadko eksportowany. W Niemczech zdecydowanie wypierany jest przez Blauburgunder (Pinot Noir). Jest niezwykle łatwy w uprawie, stąd taka jego popularność . Na Węgrzech z niezrozumiałych powodów bywa nazywany Oporto. Aby było weselej, szczep ten nie ma nic wspólnego z Portugalią.

BLAUER BURGUNDER / BLAUBURGUNDER / BLAUER SPATBURGUNDER
niemiecka nazwa dla Pinot Noir. Szlachetny szczep, ale nadzwyczaj wrażliwy na wahania temperatury, chociaż lubi klimat chłodny. Na szczęście wcześnie dojrzewa, dając wino o owocowym aromacie, z przewagą zapachu malin, truskawek, wiśni i czarnej porzeczki. Pinot Noir jest stosunkowo ubogi w garbniki, nie wymaga zbyt długiego dojrzewania. Nie lubi przenosić się z miejsca na miejsce, trudno zadomawia się w innych zakątkach świata. Dojrzewając, smak jego może rozwinąć się, w niezwykle słodki, wonny kwietny bukiet. Inną niezwykłą cechą Pinot Noir jest możliwość uzyskiwania w stosunkowo krótkim czasie niezwykłego ceglastopomarańczowego koloru, ponadto wina te zawsze są mało słodkie i nie powinny być przesadnie ciężkie. Produkcja wysokiej klasy Pinot Noir jest niezwykle trudna, a złośliwi twierdzą, że jest to szczep produkujący producentów wina a nie odwrotnie. W istocie, wielu winiarzy ze stratami wróciło do łatwiejszych w uprawie gron.